چگونگی تولد آپارات و آینده پیش روی آن

محمدجواد شکوری‌مقدم، موسس و مدیرعامل سایت آپارات که در دوران دانشجویی برای گذران زندگی برنامه‌نویسی می‌کرده و پس از مدتی «کلوب» را با هدف داشتن شبکه اجتماعی فارسی راه‌اندازی کرد. به درخواست کاربران تصمیم به اضافه کردن سرویس ویدئو در کلوب گرفته اما بعدتر به این نتیجه می‌رسد که سرویس ویدئو می‌تواند مستقل عمل کند و این طور می‌شود که آپارات را به عنوان سرویس به اشتراک‌گذاری ویدئو در سال ۸۹ راه‌اندازی می‌کند.

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، امروزه آپارات بیش از چهار میلیون نمایش ویدئو در روز و ۱۴ میلیون آی‌پی واحد بیننده در ماه را تجربه می‌کند و یکی از موفق‌ترین سایت‌های پخش ویدئو است. چندی قبل نیز اکونومیست ارزش این شرکت را بالغ بر ۳۰ میلیون دلار اعلام کرده بود.

شکوری مقدم درباره علاقه و گرایش خود به برنامه‌نویسی می‌گوید: من ۵ یا ۶ ترم تحصیل در رشته برق الکترونیک دانشگاه امیرکبیر به دلیل بی‌علاقگی ادامه ندادم و چون در ۱۹‌سالگی ازدواج کرده بودم و علاقه به برنامه‌نویسی داشتم برای تامین زندگی کار برنامه‌نویسی می‌کردم و از دیدن نتیجه‌اش احساس بهتری نسبت به الکترونیکی که هیچ نتیجه عملی از آن نمی‌دیدم، داشتم. در واقع کارمند بودم و بعضی از ترم‌ها حتی کتاب درس‌ها را هم نمی‌گرفتم، حال بماند که چطور امتحان می‌دادم. بعد به این نتیجه رسیدم که ۱۰‌ساله لیسانس گرفتن با این وضعیت اصلاً خوب نیست، یعنی یا باید درست درس خواند یا رهایش کرد.

موسس و مدیرعامل سایت آپارات درباره چگونگی شروع کار خود گفت: حدود دی‌ماه سال ۸۳، شبکه اجتماعی معروف اورکات آن زمان در ایران بسیار طرفدار پیدا کرده بود و کشور ما مقام سوم استفاده از آن را داشت. به همین دلیل ما پروژه «کلوب» را به عنوان نمونه فارسی این شبکه اجتماعی راه‌اندازی کردیم. آن موقع سرویس‌های اینترنت ایران تنها وبلاگ‌ها بودند و مردم از این‌که می‌توانستند در این فضا بنویسند و بازخورد بگیرند، بسیار خوشحال بودند و از سرویس ما هم به دلیل این‌که آن موقع مای‌اسپیس و فیس‌بوک رواج نداشت استقبال شد.

وی افزود: در حقیقت دنیای شبکه‌های اجتماعی آن روزها شبیه وضعیت کنونی آن نبود؛ ضمن این‌که فارسی بودن کلوب برای مردم بسیار مهم بود. سه چهار سال بعد شرکت ما کمی بزرگ‌تر شده بود و ما شرکتی به نام «صبا ایده» تاسیس کرده بودیم. حدود سال ۸۶ میهن‌بلاگ را از دو نفر که صاحب آن بودند، خریدیم. آن زمان میهن‌بلاگ جزو سه بلاگ برتر ایران بود و ما می‌خواستیم کارمان را توسعه دهیم اما مدل خاصی در ذهن‌مان نبود. احساس می‌کردیم با ارتباط دادن این سرویس‌ها به یکدیگر بسته خوبی برای کاربران تهیه می‌شود. حدود ۴۵ روز به شکل شبانه‌روزی روی میهن‌بلاگ کار کردیم و توسعه‌اش دادیم و امروز بیش از یک میلیون بازدید دارد. رفته‌رفته به چالش‌های مالی خیلی جدی برخوردیم، زیرا به همان نسبت که

این سرویس‌ها بزرگ می‌شوند و احتیاج به سخت‌افزارهای گران‌قیمت دارند، باید درآمدها هم زیاد شود، این بیشتر شدن درآمد تنها به استعداد و خلاقیت ما بستگی نداشت، بلکه به فرهنگ جامعه هم مربوط می‌شد. به عنوان مثال جامعه تبلیغات در اینترنت و فضای وب را چقدر می‌فهمند. ما آن موقع خیلی روی تبلیغات تمرکز نداشتیم اما به خاطر همین تامین هزینه مجبور شدیم به تبلیغات با تمرکز بیشتری نگاه کنیم. آژانس تبلیغات صبا را راه‌اندازی کردیم و با چند شرکت قرارداد بستیم و هزینه‌ها را تامین کردیم.

شکوری‌مقدم درباره چگونگی شکل‌گیری آپارات و ایده اولیه آن گفت: ما در بهمن ۸۹ تصمیم گرفتیم سرویس پخش ویدئو را به درخواست کاربران به کلوب اضافه کنیم و بنابراین به سراغ چند سرویس‌ نوپای آن موقع رفتیم تا تعاملی با آن‌ها ایجاد کنیم اما به نتیجه‌ای نرسیدیم و تصمیم به ایجاد این سرویس توسط خودمان گرفتیم. در جلسات تصمیم‌گیری برای این سرویس به این نتیجه رسیدیم که پتانسیل این سرویس از زیرسرویس بودن بالاتر است و این بود که سرویس را به عنوان یک سرویس جدا ایجاد کردیم و آن را آپارات نامیدیم. در ابتدای کار، پهنای باند چالش بسیار بزرگی برای ما بود و تقریباً یک‌سال و نیم این مشکل را داشتیم تا اوضاع پهنای باند اندکی بهتر شد. در دو ماه اول آپارات ۴۰ مگابایت بر ثانیه پهنای باند ایجاد کرده بود که البته در حال حاضر ما به صورت میانگین ۱۰ گیگابایت بر ثانیه پهنای باند داریم.

وی درباره اثرپذیری آپارات در مقایسه با یوتیوب در زمینه‌های فرهنگی کشور گفت: اگر در مورد ابزار و محتوا صحبت کنیم باید بگویم که قطعاً موثر بوده؛ زیرا هم ابزار و هم جنس محتوا مشابه یوتیوب است. هم در این‌جا و هم در خارج از کشور انسان‌ها تاثیر‌پذیران این شبکه‌ها هستند و ساختار نیز همان ساختار است. ترافیک و استفاده مردم از آپارات در ایران نیز به آن اندازه‌ای هست که می‌شود گفت تاثیر همه‌گیر دارد.

شکوری مقدم افزود: ما تمامی برنامه‌ها را خودمان نوشته‌ایم و تاکنون مجبور به خرید لایسنس یا نرم‌افزار از خارج کشور نشده‌ایم و البته اکنون اگر مجبور شویم این کار را می‌کنیم تا به کارمان خللی وارد نشود. در واقع یک تیم اگر درست کار کند می‌تواند به تمام نتایجی که می‌خواهد، برسد. ما دائم در حال توسعه هستیم مثلاً کانورتور ویدئوی اولیه‌مان را بعد از دو ماه عوض کردیم و بعدی را پس از هفت ماه و همین‌طور به جلو می‌رویم. این مسیری است که دائم باید در آن پیش برویم.

وی درباره چگونگی کنترل ویدئوهای روی سایت اظهار داشت: یکی از چالش‌های بسیار جدی در سرویس‌های محتوا‌محور نه فقط در ایران بلکه در دنیا همان محتواست. حتی یوتیوب هم خط قرمزهایی برای خودش دارد. البته باید بگویم برخلاف انتظار اولیه ما که تصور می‌کردیم با محتوای نامناسب مشکل بزرگی داشته باشیم باید بگویم با توجه به فرهنگ ما ‌بسیار کم اتفاق می‌افتد ویدئوهای نامناسب روی آپارات قرار بگیرد. شاید هفته‌ای دو یا سه درصد ویدئوی نامناسب قرار بگیرد‌. ما با دو روش محتوا را کنترل می‌کنیم. یکی این‌که کل محتوا با توجه به گزارش کاربر کنترل می‌شود؛ ما هم‌اکنون بیش از ۱۶ میلیون دقیقه ویدئوی آپلود‌شده روی آپارات داریم که نمی‌شود یکی‌یکی آن‌ها را نگاه کرد. بنابراین گزارش کاربر در تمام دنیا مهم‌ترین شیوه کنترل است؛ اما به خاطر این‌که با توجه به فرهنگ

ایران ما از سرویس‌هایی استفاده می‌کنیم که تصویر را پردازش می‌کنند که اگر خدای‌ناکرده محتوای نامناسبی قرار گرفت سریع در توری بیفتد که بتوانیم سریع آن را حذف کنیم و همین دو روش تاکنون جواب داده است و کلیت محتوای آپارات را از هر مورد نامناسبی دور کرده است البته ما تا چند روز آینده سرویسی با نام آپارات‌کودک اضافه کردیم که والدین می‌توانند قفل کنند و فرزندان‌شان تنها به کارتون‌ها دسترسی داشته باشند. نه به عنوان این‌که محتوای بدی بدون قفل وجود دارد بلکه بعضی صحنه‌های خشونت‌بار مناسب سن کودکان نیست.

شکوری مقدم درباره آمار ویدئوهای آپلودشده روی آپارات گفت: ما در روز بیش از چهار میلیون نمایش ویدئو داریم. بیش از ۲۵۰ میلیون بازدید صفحه و بیشتر از ۱۴ میلیون آی‌پی واحد در ماه از آپارات دیدن می‌کنند. میزان بازدید آپارات با استفاده از نرم‌افزارهای بومی موبایلی حدود ۳۰ درصد میزان کل بازدیدهاست. ۱۲ درصد هم ترافیک خارج از کشور داریم. میانگین زمان توقف در سایت هم ۱۵ دقیقه است. ما نزدیک به ۵۰۰ هزار کاربر ثبت‌نام شده داریم اما تاکید می‌کنم که در آپارات آمار تعداد عضویت کاربران در درجه دوم اهمیت قرار دارد و آمار بازدید ویدئو در درجه اول اهمیت.

وی با اشاره به فیلتر بودن یوتیوب و اثرگذاری آن بر پیشرفت آپارات بیان کرد: ما باید واقع‌بین بوده و صراحت داشته باشیم و به خودمان دروغ نگوییم. به هر حال فیلتر بودن یوتیوب برای ما موثر بوده است. به هر حال نیازی وجود داشت و فرصتی بود که ما شناسایی و روی آن کار کردیم تا به اینجا رسیدیم که هم‌اکنون ۱۶ میلیون دقیقه ویدئو روی آپارات داریم. ما اینجا به آمار خیلی دقت داریم. روی کلوب تعداد عضو مهم است اما روی آپارات بازدید ویدئو، مدت زمان ویدئو، زمان توقف روی سایت و مواردی از این دست اهمیت دارد. ما در حال حاضر روی آپارات ۲۱ سال در روز نمایش ویدئو داریم. این همان چیزی است که برای ما اهمیت دارد و این‌که از این مخزن چقدر استفاده می‌شود و این‌که از سطح‌اش استفاده می‌شود یا از عمق‌اش.

وی درباره درآمد ناشی از تبلیغات در آپارات این‌گونه توضیح داد: ما در آپارات در حال برنامه‌ریزی روشی برای درآمدزایی کانال‌های خاص هستیم. این روش کمک خواهد کرد تا بخشی از ویدئوهای غیر‌رایگان کانال‌های طرف قرارداد آپارات با دریافت اشتراک ماهانه در اختیار کاربران قرار گیرد. مثلاً موسساتی که ویدئوهای آموزشی تولید می‌کنند یا شرکت‌هایی که در ساخت کلیپ‌های کوتاه فعال هستند می‌توانند برای دسترسی به این محتوا در آینده‌ای نزدیک اشتراک ماهانه دریافت کنند. عرف نسبت تسهیم درآمد ۳۰ درصد پلتفورم و ۷۰ درصد صاحب محتوا خواهد بود. مثلاً در یوتیوب بیش از یک میلیون کانال پولی است اما نه به همین راحتی که هرکسی بتواند کانال پولی راه بیندازد. پروتکل خیلی دقیقی برای این کار وجود دارد که محتوا و ارزش پولی بودن را دارد یا خیر. مثلاً خیلی از کمدین‌ها یا برنامه‌های آموزشی در یوتیوب پولی هستند. خیلی از آژانس‌های تبلیغاتی هستند که فیلم‌های خاصی تولید می‌کنند و در یوتیوب قرار می‌دهند. ما هم‌اکنون بیش از ۳۵۰ کانال رسمی در ایران داریم.

وی درباره «آپارات تی‌وی» گفت: این پروژه‌ای دیگری است که شبیه به Netflix بوده و قرار است روی دامنه دیگری راه بیفتد. در این فضا فروش فیلم انجام می‌شود که یکسری توزیع‌کننده و تهیه‌کننده فیلم وجود دارد که اینها فیلم‌شان را روی این دامنه می‌گذارند

و آماده پخش است. در حال حاضر ۱۱۰۰ فیلم آماده برای این کار داریم و قرار است این تعداد به سه هزار برسد. شما در منزل با توجه به هر نوع اینترنتی که دارید بدون بافرینگ و وقفه می‌توانید فیلم را تماشا کنید و در ازای آن یک حق عضویت ماهانه می‌پردازید.

وی ورزش و سرگرمی را دو دسته‌بندی پرطرفدار و مورد استقبال مردم خواند و گفت: اکثر ویدئوهایی که مردم می‌بینند یا یک رخداد اجتماعی است یا ورزشی و از این دست. در یوتیوب هم بعدها دانشگاه‌ها و بخش آموزش اضافه شد. می‌توانم بگویم که اگر فیلم «چگونه در سایت رایانه ثبت‌نام کنید» را آموزشی حساب کنیم، این فیلم در سه روز بیش از ۳۰۰ هزار بازدید داشته است.

شکوری مقدم درباره تجربه فیلتر شدن گفت: ما را زیاد فیلتر کرده‌اند. زمانی که شروع کردیم، کلوب واقعاً خیلی جدید بود. شبکه اجتماعی هم که اصلاً جرم نابخشودنی بود و در مورد وبلاگ نگاه‌ها قدری بهتر بود اما اکنون خیلی فضا بهتر شده است. وقتی آپارات آمد یعنی سال ۸۹، فضا خیلی عوض شده بود. امروز وزیر می‌گوید که شبکه اجتماعی داخلی ایجاد کنید اما سال ۸۳ اصلاً نگاه‌ها به شبکه‌های اجتماعی این‌گونه نبود. کلوب تقریباً ۵ بار فیلتر شد و بیشترین زمان آن ۴۰ روز بود. وبلاگ هم فضای متفاوتی داشت. ما آن موقع سه سرویس بودیم. اگر قرار بود برخوردی انجام شود با هر سه ما انجام می‌شد. در زمان آپارات هم سایت سامان‌دهی راه‌اندازی شده بود. طبق آن سایت خودت را که ثبت می‌کردید و دیگر کلاً فیلترتان نمی‌کردند. با ایمیلی که آنجا داده بودید، ارتباط برقرار می‌کردند. در هر حال به خاطر این‌که این مکانیسم‌ها درست شده بود، سر آپارات اتفاق خاصی نیفتاد.

وی درباره کیفیت این سرویس با مشابه‌های خارجی آن گفت: اگر بخواهم کیفیت را با یوتیوب مقایسه کنم، باید بگویم پردازشگر ما اصلاً با پردازشگر یوتیوب قابل قیاس نیست. ما دانش را خودمان کسب و سیستم را راه‌اندازی کرده‌ایم. روی آن خیلی کار کردیم و با توجه به وسعت نمایش در ایران سرویس قابل قبولی است اما بالاخره نمی‌توانیم، در برابر پردازشگرهای آن‌ها حرفی برای گفتن داشته باشیم اما چیزی که هست، سرعت پیشرفت این امور در مجموعه ما بسیار بالاست. چیزی که ما اکنون روی آپارات‌تی‌وی پخش می‌کنیم، تقریباً تکنولوژی‌ است که یک سال و نیم پیش در نت‌فلیکس اجرا می‌شد.

وی با اشاره به تلاش آپارات درباره برنامه‌های آینده شرکت گفت: تمرکز ما روی آپارات تی‌وی و توسعه زیر‌سرویس‌های تخصصی مانند آپارات‌کودک است که البته ابعاد خیلی متفاوتی دارند و امیدواریم بتوانیم سرویس‌های جدید را خوب ارائه دهیم. برنامه‌های دیگری هم داریم که در حال حاضر قابل بیان نیستند.

وی درباره نیروی انسانی مجموعه خود گفت: ما هیچ‌گاه بیشتر از ۱۰۰ نفر نخواهیم شد. برای این‌که ما این مدل و اندازه از شرکت را دوست داریم. اینجا شرکتی است با طراوت و چابکی و راندمان بالا که لازمه یک شرکت دانش‌بنیان مثل ماست و این خیلی برای‌مان مهم است. بدون هیچ اغراقی گاهی کارکنان ما تا ساعت ۱۱ شب روی پروژه‌های جدید کار می‌کنند و این به خاطر صمیمیت و انسجام تیم ما به عنوان سرمایه اصلی شرکت است. ما به‌منظور حفظ روحیه و تیم‌سازی در سال دو کمپ تفریحی پاییزه و بهاره چندروزه در خارج از تهران داریم‌.