در بخش نخست میزگرد با مدیران شبکه شاپرک و برخی شرکت‌های فعال در بخش پرداخت از طریق کارت به راه‌اندازی این شبکه و مسائل مرتبط با آن پرداختیم در بخش دوم و پایانی این میزگرد موضوع مزایا، اشکالات و انتقادات مرتبط این شبکه را با حاضران در جلسه به بحث گذاشتیم

در بخش نخست میزگرد با مدیران شبکه شاپرک و برخی شرکت‌های فعال در بخش پرداخت از طریق کارت به راه‌اندازی این شبکه و مسائل مرتبط با آن پرداختیم در بخش دوم و پایانی این میزگرد موضوع مزایا، اشکالات و انتقادات مرتبط این شبکه را با حاضران در جلسه به بحث گذاشتیم که می‌خوانید:

شاه گشتاسبي مدیر PSP بانک ملت: تا چند سال قبل قوانین به گونه‌ای بود که بانک‌ها برای پرداخت یک قبض باید ۲۰ریال کارمزد بگیرند. این عدد بسیار شوخی بود و بالاخره پرداخت قبوض مردم برای بانک‌ها نه تنها درآمدی نداشت، بلکه هزینه هم داشت؛ ولی چون هم بانک‌ها دولتی بودند و هم سازمان‌ها مي‌گفتند چرا از این جیب بگیریم و به آن جیب بگذاریم. کارمزد را که مردم نمي‌دادند، بلکه سازمان‌ها مي‌دادند. الان هم از مردم هزینه گرفته نمي‌شود و اگر کسی قبض‌هایش را با تلفن یا موبایل یا ATM بپردازد، هزینه پرداخت نمي‌کند؛ ولی بانک‌ها برای این خدمات الکترونیکی دچار هزینه‌های سنگینی شدند. 

بخشی از سوال شما مربوط به دولت مي‌شد که من صلاحیت جواب دادن ندارم و خود حاکمیت و دولت باید جواب دهد؛ ولی آنچه از منظر بانک به ما مربوط مي‌شود ما الان با مدل شاپرک پول‌هایمان را دیرتر مي‌گیریم. یعنی مدلی اتفاق افتاده که نه تنها پول پیش ما نمي‌ماند، بلکه رفته و ۴۸ ساعت بعد مي‌گیریم؛ اما اینکه چون پول من نزد بانک است، بگویم بابت هر خدمتی که در بانک انجام مي‌شود، باید بانک هزینه کند، درست نیست. بانکداری مي‌گوید من برای تامین منابع خود هزینه مي‌کنم. شما پول خود را پیش من مي‌گذارید در کوتاه‌مدت ۷ درصد سود به شما مي‌دهیم. 

منظور ما سپرده‌گذاری نبود، بلکه زمانی که الان صرف تاخیر در تسویه می‌شود، پول مردم کجا می‌رود، بسیاری از فروشندگان این سوال را داشتند که با این پول چه می‌کنید؟
محمودیان کارشناس بانکی: به نظرم این را باید از بانک مرکزی سوال کرد و با توجه به سابقه من در بانک، بانک مرکزی با این پول‌ها کاسبی نمي‌کند شاپرک فقط کارمزد را می‌گیرد. 

انوشه مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت تجارت الکترونیک پارسیان: الان چیزی در حدود ۵۰۰ هزار پوز در بازار وجود دارد و سرویس دادن به آنها بسیار هزینه‌بر است. الان ارزان‌ترین پوز کمتر از ۳۰۰ هزارتومان قیمت ندارد الان سقف کارمزد شاپرک ۲۰۰ تومان است. آن هم برای تراکنش‌هایی که به ۳۰۰ هزارتومان برسد؛ در حالی که الان میانگین تراکنش در بهترین فصل سال حدود ۶۵ است؛ بنابراین محاسبه کنید که چقدر طول می‌کشد که فقط قیمت دستگاه پوز در بیاید. 

شاه گشتاسبی: عددی که محاسبه شده با دلار هزارتومان بود قطعا الان با توجه به هزینه‌های سرمایه‌گذاری با دلار نرخ امروز من فکر مي‌کنم آقای قطبی و دوستانشان روی میزان کارمزد بازنگری کنند. 

بحث‌ها عمدتا حول این موضوع است که ایجاد شاپرک به ایجاد رقابت سالم کمک می‌کند. فرمول‌های رقابتی مورد استفاده کجاست؟
قطبی: بحثی که شاپرک از روز اول به دنبال آن بود این بود که این مدل کسب و کار را به دلایلی که دوستان گفتند به شکلی بیاورد که خودش بتواند خودش را به بازار رقابتی برساند و منابع را به گونه‌ای هدایت کنند که به صورت بهینه تخصیص پیدا کنند. هر خدمتی قیمت خود را مي‌گیرد، استفاده کننده در مقابل هر خدمتی هزینه‌ای پرداخت مي‌کند، اگر کیفیت خدمات بهتر شود ممکن است حاضر شود هزینه بالاتری را پرداخت کند. خود شرکت بسته به قسمتی از بازار که پوشش می‌دهد قیمت و نوع کیفت خدمات خود را مشخص مي‌کند. 

پس رقابت روی کیفیت خدمات است؟
قطبی: فکر کنم رقابت را روی سرعت پردازش تراکنش‌ها، کیفیت تسویه با فروشگاه‌ها، کیفیت رفع مغایرت ببریم. سرعت تراکنش یا ۱۰یا ۵یا ۲ثانیه است؟ آیا آن پولی که قرار بود به حساب شما واریز شود واریز شد یا اينکه سیستم بانک مشکل دارد ؟ آیا رول پوز به موقع برای شما آمد؟ آیا همکاران ما ماهی یکبار به شما سر مي‌زنند؟ و سوالاتی از این دست. فروشگاه‌ها از پوزی که خوب سرویس بدهد استفاده مي‌کنند. وقتی که استفاده کند تراکنش و درآمد خواهد داشت. 

اما به نظر مي‌رسد طی دو هفته ای که از شروع کار شاپرک مي‌گذرد مردم به آن خیلی بی‌اعتماد هستند. خیلی از کسانی که کسب و کار کوچکی دارند این دستگاه‌های کارتخوان را جمع کرده‌اند و به شرکت‌های PSP فشار مي‌آورند که میزان مغایرت‌های زیادی در حساب‌ها دیده مي‌شود، شکایات زیادی از پشتیبان‌های شرکت‌های PSP هم شده، آقای گشتاسبی آیا شما چنین وضعیتی را در مورد مشتریان کارتخوان ملت تایید مي‌کنید؟
شاه گشتاسبی: شاپرک باعث ایجاد یک تغییر در تجارت pspها و به تبع آن باعث تغییر در تجارت بعضی از کسبه‌ شد. وقتی چیزی برای کسی چه خوب و چه بد عادت شده باشد تغییر ناگهانی ممکن است مقداری دردآور باشد. بعضی از کسبه به واریز آنی وابسته بودند و مثلا اگر واریز آنی یک روز قطع شود می‌گوید من بابت خرید‌های دیروز چک داشتم.
 
مدت زمانی باید بگذرد تا مردم خود را مطابقت دهند. در مرکز تماس ما حجم بسیار زیادی از تماس داریم. زیرا بانک ملت جزو بانک‌هایی بود که تسویه آنی داشت و بیشترین تماس ما مربوط به این است که پول ما کجاست؟ چرا واریز آنی نمي‌دهید؟ و بسیار انتقاد داشتند که شما چرا وارد طرح شاپرک شده‌اید و دوستان ما باید توضیح دهند. ما دویست خط ارتباطی و بیش از ۲۰نفر کارشناسی که بابت پاسخگویی مشتریان است در روزهای اول شاهد صف‌های ۱۵۰-۱۴۰نفره بودیم و سوال اکثرشان اینها بود. 

به نظر شما این سیستم اطلاع‌رسانی شاپرک درست بوده که PSPها را برای پاسخگویی به مردم معرفی کرده، آیا نباید این موضوع به طور گسترده و بهتری به اطلاع مردم می‌رسید نه اینکه ناگهان آنها خود را با موضوع روبه‌رو ببینند؟
شاه گشتاسبی: شاید این وظیفه PSPبود که اطلاع‌رسانی انجام دهد. ممکن بود اگر شاپرک از قبل اطلاع‌رسانی رسانه‌ای مي‌کرد اثر بهتری داشت و مقداری از این استرس کمتر مي‌شد. اما ما هم به عنوان PSPوظیفه اطلاع‌رسانی داشتیم کما اینکه چند روز قبل از این که وارد این طرح شویم با پیامک به مشتریانمان اطلاع دادیم که وارد این طرح مي‌شویم و نحوه تسویه چگونه خواهد بود. بعضی‌ها پیامک‌ها را گرفتند بعضی‌ها هم چون پیامک‌هاي تبلیغاتی‌شان را بسته بودند ناگهان با این مساله متوجه شدند که پول بعد از گردش وارد حسابشان نمي‌شود، تماس مي‌گرفتند و به آنها توضیح مي‌دادیم. 

با کاهش تراکنش مواجه نشدید؟
شاه گشتاسبی: چرا روز اول قطعا مشتریان چون پول وارد حسابشان نمي‌شود ترسیده بودند که اتفاقی افتاده باشد به همین دلیل با حدود۲۵ درصد کاهش تعداد تراکنش‌ها مواجه شدیم و ۵۰-۴۰ درصد کاهش در مبلغ تراکنش، ولی به مرور زمان این اعتماد بیشتر شد. روزهای اول به دلیل مشکلاتی که در شاپرک و پایانه تسویه شاپرک و پایانه تسویه بانک‌ها به وجود آمده بود چون ما ۷بار تسویه در طول روز داریم این سیکل‌ها به هم مي‌خورد. مثلا سیکل ۶:۳۰ صبح به ۱۰ صبح مي‌افتاد. به خصوص کسی که ۸شب تراکنش زده بود منتظر بود ۶صبح پول در حسابش باشد این به ۱۰ صبح مي‌رسید. این مساله مشتریان را اذیت مي‌کرد. 

قطبی: خواهش من این است که شما به عنوان خبرنگار مستندتر آمار دهید. آماری که ما داریم حجم تراکنش در ماه جاری و ماه قبل نسبت به ماه قبل در کل شبکه که با شتاب مقایسه مي‌کردیم رشد داشته است. 

ما آماری ندادیم آقای گشتاسبی می‌گویند کاهش داشته...
قطبی: ایشان گفتند روز اول، چرا که یک تغییر بوده و اطلاع‌رسانی شاید به صورت درستی انجام نشده بوده. 

مقایسه شما آقای قطبی مربوط به چه دوره‌ای است؟
قطبی: نسبت به تراکنش‌هایی که در شبکه شتاب عبور مي‌کرده در بازده زمانی ماه قبل و قبل‌تر و میانگین سال. تمام آمارهای ما رشد را نشان مي‌دهد. اما در یک انتقالی که عوامل بازی متفاوت هستند، تغییرات خیلی کم نیست مدل با مدل قبل متفاوت است و به نوعی پارادایم صورت گرفته، شما شبکه‌ای را با کمترین تنش و مشکلات یکپارچه کرده‌اید که شاید باید محل مباهات برای کشورباشد. 

خود من دیشب در یک مرکز خرید تقریبا به ۱۰ مغازه سر زدم در تعدادی از مغازه‌ها دستگاه‌های کارتخوان را جمع کرده و با چک کار مي‌کردند و می‌گفتند دقیقا به خاطر شاپرک این کار را کرده‌اند. فکر نمی‌کنید مدیریت دقیق‌تری برای چنین تغییر عظیمی مورد نیاز بود؟ خصوصا نتایج بد ولو از یک طرح خوب می‌تواند بدگمانی نسبت به موضوع بانکداری الکترونیکی در کشور را موجب شود که هزینه کمی ندارد؟
شاه گشتاسبی: همان طور که گفتم در روزهای اول تراکنش کم شد چون تغییری بود. من هم به عنوان PSPیک سری از رویه‌هایم را تغییر دادم. بانک هم به عنوان بانک باید یکسری از رویه‌هایش را تغییر می‌داد. مجبور بودیم دنبال راهی بگردیم تا مردم را با این تغییر ملموس‌تر کنیم. تراکنش‌ها بعد از مدتی اضافه شد. تلاش کردیم با مراقبت از مشتریان این مشکلات را به حداقل برسانیم الان میزان تراکنش‌های من PSP از ۷۵ تراکنش در ثانیه به ۱۱۰ تراکنش در ثانیه رسیده و مردم این را پذیرفته‌اند. 

محمودیان: از پارسال با بخشنامه‌ها و نامه‌هایی که بانک مرکزی به بانک‌ها داد وچون اغلب PSPها با بانک‌ها قرارداد داشتند و مي‌توانستند این مکاتبات را داشته باشند همه مي‌دانستند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. منتها اخلاق ما ایرانیان است که مي‌خواهیم دقیقه نود کارهایمان را انجام دهیم. من فکر مي‌کنم اینجا شاپرک مقصر نیست. دست‌اندرکاران دیگری از جمله بانک‌ها و شرکت‌ها جدیت لازم را نداشتند.