نسخه فعلي ‌خصوصي‌سازي پست ايراد دارد

محمدحسن كرباسيان مديرعامل شركت پست جمهوري اسلامي ايران روزهاي سختي را براي مديريت تنها مجموعه پستي كشور دارد. او تنها دو سال ديگر براي واگذاري شركتش به بخش خصوصي فرصت دارد و در اين مدت بايد شركتي را كه سال‌ها با ركود، سكون و زيان مواجه بوده، به يك مجموعه جذاب اقتصادي تبديل كند تا خريداري براي آن یافت شود.

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، او واگذاري شركت پست كه تنها مجموعه پستي مورد اعتماد مردم نيز است را به صلاح نمي‌داند و قرار گرفتن آن در ليست واگذاري‌ها را با شرايط فعلي كاري غیرقابل حل توصيف مي‌كند.

به رغم اينكه گفته مي‌شد اين شركت با افزايش تعرفه‌هايش به سوددهي نزديك خواهد شد اما اكنون مديران اين شركت چاره خروج اين شركت از اين بحران را افزايش تعرفه نمي‌دانند. برون سپاري خدمات ديگر مجموعه‌هاي كشور به اين شركت و فرهنگ‌سازي استفاده از خدمات پستي ديگر راهكارهايي است كه او در كنار افزايش تعرفه‌ها، به عنوان راه چاره يافته است.

سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي بحث ساماندهي فعاليت‌هاي پستي را آغاز كرده بود. چه اقداماتی برای شناسایی و ساماندهی شرکت‌های فعال در زمینه خدمات پستی انجام شد و نوع همکاری آنها با شركت پست به کجا رسید؟
این موضوع به رگولاتوری برمی‌گردد، براساس قوانین و مقررات موجود به طور دقیق مشخص شده که کل خدمات پستی باید توسط شرکت پست جمهوری اسلامی ایران انجام شود. یا در جاهایی با مجموعه پست هماهنگ باشند. سال گذشته وزارت ارتباطات و کمیسیون تنظيم مقررات ارتباطات موضوع صدور پروانه‌هاي پستي را مطرح کرده و باتوجه به آمادگی که پست داشت، پروانه اپراتور اول اعطا شد. درحال حاضر تنها اپراتور مجاز به ارائه خدمات پستی در شور هستيم. رگولاتوري قصد دارد برای آزادسازی فعاليت‌ها، به اپراتورهای دیگري كه داراي شرايط باشند نيز پروانه اعطا كند. اما تا پيش از آن هر کسی غیر از مجموعه شركت پست فعاليت پستی انجام داد، خلاف قانون است.

ولی آنهایی که به رگولاتوری اعلام کردند، مجوز فعالیت گرفته‌اند...
نه، هیچ کس مجوز نگرفته است.

پس براي تسريع روند ساماندهي با رگولاتوري مذاكره‌اي نكرديد؟
پیگیری کردیم. حتي بعضی از دوستانی که در این زمینه‌ها فعاليت مي‌كنند را صدا کردیم و با آنها صحبت هم کردیم اما غیر از ما کسی پروانه ندارد.

قرار بود ATMهاي پستي در سطح شهر نصب شود، به كجا رسيد؟
موضوع ATMهای پستی حدود دو سال پیش مطرح شد كه ابتدا یک شرکتی این موضوع را مطرح کرد. یکی از آنها هم در دفتر پست خیابان شریعتی راه‌اندازی شد. اما آنچه که ما انتظار داشتیم را به دلایل مختلفی جواب نداد. مثلا در بحث پرداخت‌ها يكسري مشكلات وجود داشت.

چون ما مجموعه دولتی هستیم باید حتما با بانک ملی کار می‌کردیم. یکسری مباحث ديگری هم دارد که بعضی از مرسولات حتما باید از سوي مسئولان پستي تائيد شوند. روی پاکت‌ها یا تمبرها نيز گرفتاری‌هایی وجود داشت که ادامه پروژه مختل شد. اگر بسترهای الکترونیکی و بانکی در آينده قوی‌تر شوند، شاید در آینده دوباره در دستور كار قرار بگيرند.

یعنی پروژه متوقف شده است؟
بله.

شركت پست دولتي بايد سال ۹۳ به بخش خصوصي واگذار شود و تا آن زمان بايد اين مجموعه به سوددهي برسد. در همين راستا موضوع افزايش دوباره تعرفه‌هاي پستي را هم با رگولاتوري مطرح كرده‌ايد. براي خصوصي‌سازي پست آيا افزايش تعرفه‌ها كافي است و آيا فعالیت‌های ديگری براي افزايش سوددهي در دستور کار قرار داده‌اید؟
در کشور، ما یک شرایط خیلی خاص داریم. اول اينكه مجموعه‌هایی که به صورت دولتی کار می‌کنند و تابع مقررات دولتي هستند وقتي موضوعي از بیرون شركت به آن‌ها ابلاغ می‌شود را نمی‌توانند انجام ندهند. مثلا بحث افزایش حقوق، افزایش مزایا، بحث پرداخت‌های سالیانه و قوانین و مقرراتی که ابلاغ می‌شود.

همه اين موارد موجب مي‌شود در سال حدود ۲۵ درصد افزايش هزينه داشته باشيم. يعنی شرکت‌ها و مجموعه‌های مانند ما که بخواهند با یک نرخ تکلیفی ثابت خدمات ارائه کنند، با یک هزینه متغیر خارج از مجموعه كه به آنها ابلاغ مي‌شود، درگير مشكلات خاصي مي‌شوند. نرخ خدمات هم به خودی خود مساله مهمی است ولی همه بحث هم نیست چون یکی از مسائل و مشکلات ما کششی است که در بازار وجود دارد. مثلا وقتی ما یک نرخ را افزایشی می‌دهیم آیا متقاضی هم دنبال ما می‌آید یا سرویس خود را عوض می‌کند.

ما به این نكته رسیدیم که چاره سوددهی ما تنها نرخ‌مان نیست بلكه بايد روي مباحثی در حوزه بهره‌وری، کارآیی، افزایش ترافیک و ....نيز کار بکنیم. در این مدت هم بیشتر به این مسائل پرداختیم. براي نمونه، حدود ۱۰ سال پیش سرانه مرسوله پستی ما ۵/۲ بود كه الان با افزايش ۵ برابري به ۱۲ مرسوله رسيده است و قیمت تمام شده مرسوله را به شدت پایین می‌آورد. اگر اين سرانه از ۱۲ به ۱۲۰ برسد

شاید مباحثی که در سودزایی داریم، خیلی بهتر به نتیجه برسد. در دنیا کسی دنبال سوددهي پست نیست.

مزایای اجتماعی که براي پست در کشور وجود دارد، به زيان‌هايي كه از طرف آن متحمل مي‌شوند، مي‌چربد كه خدمت از طرف پست ارائه شود. مثلا کشوري مانند انگلستان در سال گذشته براي خدمات روستایی ۲۹۳ میلیون پوند کمک دولتي گرفته است. برداشت من این است که به پست نمی‌توان به عنوان یک بنگاه اقتصادی نگاه کرد که هر چیزی که گران می‌شود، به دنبال آن تعرفه خدمات پستی هم افزایش یابد.

دولت‌ها برای اینکه به اهداف خود برسند، باید حتما این موضوع را به صورت ویژه ببینند. نقدر بايد خدمات مختلفي به وفور به پست آورده شود كه از نيروهاي آن با کارآیی کامل استفاده شود. مثلا در برخی کشورهای پیشرفته که تعداد سرانه محصول به شدت بیشتر از ما است و برخی حدود حتی بیش از ۲۰يا۳۰ برابر است، یک نفر نامه‌رسان یا باجه قبول آن ميزان کاری که در روز می‌کند، بسیار بیشتر از ما است، چون حرکتی که می‌خواهد در محدوده کارش انجام دهد، بسیار کمتر است. از جهت فرهنگی باید هم مجموعه مسئولان و هم مردم مايل باشند کارشان را از طریق پستی حل کنند و از طرفی خود پست هم باید طوری فعالیت کند که این ترغیب بوجود آيد. از جهت نوع کیفیت و خدمت و از جهت مشتری‌مداری نيز طوری عمل کند که این ترافیک‌ها افزایش پیدا کنند.

به نظرم در سودزادیی پست هم مردم، هم مسئولان،‌ هم قانونگذاران، ناظرین و مجموعه‌هایی که برای نظارت کشور ایجاد شده‌اند، همه باید دست به دست هم بدهند تا خدمات خود را به صورت پستی ارائه بدهند و وقتی سرانه مرسوله بالا رفت، خیلی راحت این کار انجام می‌شود.

این راهکاری که شما می‌فرمایید تا زمانی که دولتی هستید مشكل‌گشا است...
نه، زمانی که فرهنگ آن باشد، می‌شود. ما....

پس شما ۲ سال فرصت دارید که به واسطه دولتی بودن‌تان برای فرهنگ‌سازی در اين زمينه کار کنید. ما که متولی فرهنگ پست نیستیم! ما گفتیم، ولی خیلی توجه خاصی نمی‌کنند. مثلا در برخی کشورها اگر کسی برای دسته چک خودش به بانک مراجعه کند به آن می‌خندند چون می‌تواند از طریق اینترنت درخواست صدور دسته چک را ارائه بدهد و دسته چک با پست نيز تحویل آن می‌شود.

در تایلند یک شرکت ژاپنی در طول یک سال ۱۶۰ میلیون خرید اینترنتی داشته است. اين ميزان در ایران ۲ میلیون است يعني به ازاي هر ۴۰ نفر ايراني يك مرسوله وجود دارد. فرهنگ پست حتما باید درست شود تا مجموعه پست بتواند اقتصادی شود. هرچند ما هم خیلی گفتیم ولی خیلی توجه خاصی به این موضوع نمی‌شود و این کار را سخت می‌کند که با شرایط فعلی بتوانید به یک حالت اقتصادی سودزا برسیم و بتوانیم وارد بورس شویم. البته با مطالعاتی که در دنیا شد، هیچ کس این کار را نکرده است که پست را کاملا خصوصی کنند.

هیچ جا این اتفاق نیفتاده و همه پست دولتی را برای مواردی که نیاز است نگه داشته‌اند. پست‌های خصوصی را برای کارهایی که نیاز به سرویس‌های سریع یا رقابتی که نياز است، فعال کرده‌اند. این نسخه‌ای که براي پست پیچیده شده، یک کمی غيرقابل حل است.

برای اصلاح این نسخه مذاکره‌ای نکردید؟
چرا مذاكره کردیم اما چون قوانین و مقررات واضح و روشن نوشته شده درمورد آن‌ها صحبت کردیم. چالشی است که وجود دارد و من هر چقدر به هر دو طرف قضیه نگاه می‌کنم، مي بينم كه پست یا باید خودش را کاملا تعطیل کند و به چهار خدمتی که از نظر اقتصادی كارآيي دارد، بپردازند یا در كل از مباحث اقتصادي آن صرف‌نظر شود و و به کار خدمت‌رسانی بپردازد. سال گذشته ۷۰ میلیون نامه عادی داشتیم که مطبوعات هم داخل آن است.

نرخ مجلات ما ۶۰ تومان است. گاهی اوقات می گوییم اگر تمبر نزنیم شاید کمتر شود. مجموعه‌ای که درآمدهاي آن به اين صورت است، اگر مباحث اقتصادی را با آن مطرح کنید خیلی پاسخگوی مناسبی در مورد آن صورت نخواهد گرفت.

پس تعرفه‌های پستی که سال گذشته افزایش یافت، كارساز نبود؟
تعرفه‌های پستی ۷ سال افزایش پیدا نکره بود.

خب این افزایش تاثیرگذار نبود؟
تاثیر دارد.

چند درصد؟
ما طي ۷ سال، ساليانه ۲۰ درصد هزینه‌های ما افزایش پیدا کرد اما با افزایش تعرفه سال گذشته ۴۰ درصد رشد درآمد داشتیم. ولی این فاصله به قدري است که باید چند بار تعرفه‌ها افزايش يابند. اما دقت كنيد كه در افزايش‌هاي مداوم تعرفه دیگر کسی متقاضی سرویس نخواهد بود. حتما باید به بازار نگاه کنیم چراکه امروز وقتي يك طرف سبد خانوار سنگيني كند، مصرف‌کننده فکر می‌کند که مثلا به جای خرید روزنامه می‌توانم بروم ببینم از اینترنت چگونه جواب می‌گيرم.

مشتری روند دريافت خدمات خود را تغییر می‌دهد. در مجموعه ما هم همین‌طور است. به صرف اینکه ما تعرفه‌ها افزایش دهیم، حتما درآمدمان افزایش پیدا نمی‌کند. چون مردم گزينه‌هاي پيش روي خود را نيز براي دريافت خدمات امتحان خواهند كرد. اگر بخواهیم مجموعه پست كشور درست شود، بايد هم کیفیت و هم فرهنگ استفاده از خدمات پستی درست شود. سرانه مرسوله باید به شدت بالا رود اگر این اتفاقات افتاد به نتیجه بهتری می‌رسیم که اینها هم فکر نمی‌کنم خیلی سریع انجام شود.

پس به زودی دوباره تغییر تعرفه خواهید داشت؟
پیشنهاد دادیم اما هنوز به ما جوابی نداده‌اند.

این پیشنهاد چند درصد است؟
تعرفه‌های ما طی برنامه ۵ ساله قرار بوده به قیمت واقعی و تمام شده برسد. سال گذشته ۴۰ درصد افزایش داشتیم و فاصله قیمت تمام شده با پولی که می‌گیریم را ۴۰ درصد افزایش دادیم. امسال پیشنهادمان افزايشي حدود ۲۰ درصد است كه البته ۶ ماه هم از سال گذشته اما هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم.