بانوان ایرانی در حوزه آی تی

اتحاديه بين‌المللي مخابرات (ITU)، روز ۲۵ آوريل برابر با ۵ ارديبهشت‌ماه یعنی فردا را به‌ عنوان روز جهاني زنان و ارتباطات و فناوری اطلاعات نام‌گذاري كرد. 

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، شاید در نگاه اول خبر یک خبر مثبت باشد، اما برای برخی از ما این سوال را به وجود می‌آورد که مگر زنان موجود یا نژاد خاصی هستند که باید برای آنها یک روز خاص در نظر گرفت یا برایشان برنامه‌های جداگانه‌ای طراحی کرد یا مثلا بخشی از یک روزنامه یا مجله را به آنها اختصاص داد.
 
به قول اوریانا فالاچی، در کتاب جنس ضعیف، این‌گونه تقسیم‌بندی‌ها و تفکیک‌ها آدم را به این باور می‌رساند که زنان از یک کره دیگر به این زمین پرتاب شده اند. 

اما هر چه بیشتر به این مساله فکر کنید و اینکه این گونه تفکیک‌ها نباید باشد به جایی نمی‌رسید؛ چرا که برخی از زنان ایرانی موفق حوزه آی‌تی کشور نیز براین باورند که هرچقدر تفکیک‌ جنسیتی را رد کنیم و بگوییم تفاوتی بین زن و مرد نیست، اما در آخر باید این تفاوت را بپذیریم و انتخاب یک روز خاص برای زنان و فعالیتشان در بخش فناوری اطلاعات را به فال نیک بگیریم.
 
چرا که در حال حاضر باورهای غلط فرهنگی و به دنبال آن عدم اطمینان مردان به توانایی زنان مانعی برای حضور این گروه در فعالیت‌ها تکنولوژیکی شده است؛ بنابراین انتخاب یک روز به نام زنان و فناوری اطلاعات شاید شروعی باشد، برای تغییر این نگاه و فرهنگ. 

زنان تکنولوژی در جهان 

دنیای تکنولوژی طی چند سال اخیر با تحولات بی‌شماری همراه بوده است که یکی از این تحولات حضور پررنگ و تاثیر گذار زنان در این بخش بوده است. 

تا چند سال پیش و براساس آمار‌ها و تحقیقا ت موسسات مختلف، کمبود حضور زنان در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات بسیار احساس می‌شد که همین شرایط باعث شد تا ارگان‌ها و سازمان‌های مختلفی برای حمایت از زنان در عرصه تکنولوژی تشکیل شوند. 

مرکز ملی زنان و فناوری اطلاعات که در زمینه زنان کارآفرین در عرصه تکنولوژی و شرکت‌ها فعالیت می‌کند، Golden Seeds منبع سرمایه‌گذار برای حمایت از زنان در جهت راه‌اندازی و تاسیس شرکت‌های نوظهور عرصه تکنولوژی، انجمن زنان در عرصه تکنولوژی بین‌المللی که انجمنی برای زنان حرفه‌ای فعال در بخش تکنولوژی و حامی فرصت‌های شغلی در بخش‌های مرتبط با اینترنت است و موسسه آنیتا بورگ را برای زنان و تکنولوژی که قبلا به نام موسسه زنان در تکنولوژی فعالیت می‌کرد، می‌توان از جمله این سازمان‌ها نام برد. 

حالا بسیاری از شرکت‌های بزرگ و شناخته شده جهان با مدیریت زنان قدرتمند و همین سازمان‌ها به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کرده‌اند.
 
براساس آخرین گزارش مجله فوربس که در اسفند ماه سال گذشته منتشر و در آن قدرتمند‌ترین زنان جهان در عرصه تجارت معرفی شدند، مدیران و فعالان زن عرصه تکنولوژی سهم قابل توجهی در این لیست را در اختیار خود داشتند. به طوری که از این فهرست بیست نفری، ۸ جایگاه مربوط به فعالان زن این حوزه بود. 

شریل سندبرگ اولین زن عضو هیات‌مدیره شرکت محبوب فیس‌بوک، ویرجینیا رومتی مدیرعامل شرکت بزرگ و شناخته شده IBM، اورسلا برنزريیس و مدیرعامل شرکت قدیمی و شناخته شده Xerox، ماریسا مایر مدیرعامل شرکت یاهو، سوزان وجيسکی یکی از مدیران ارشد شرکت گوگل، سافرا کیتز ريیس هیات‌مدیره و مدیر ارشد مالی شرکت نرم‌افزاری بزرگ Oracle و... تنها نام چند زن قدرتمند بخش تکنولوژی جهان هستند.
 
افرادی که با تصمیمات و طرح‌های خود باعث پیشرفت چشمگیر شرکت‌هایشان در بازار فناوری اطلاعات شده‌اند. 

زنان تکنولوژیکی در ایران 

اما در ایران وضعیت زنان فعال در حوزه فناوری اطلاعات به این گستردگی و شاید بهتر باشد بگویم به این تاثیرگذاری نیست. البته در خصوص این نظر، در بین فعالان زن این حوزه اختلافاتی وجود دارد.
 
به طور مثال درحالی که بسیاری از حضور کمرنگ زنان ایرانی در بخش فناوری اطلاعات انتقاد می‌کنند برخی دیگر بر این باورند که وضعیت فعالیت زنان ایرانی چندان تفاوتی با زنان در کشورهای دیگر ندارد و تقریبا فعالیت این گروه در حوزه آی‌تی در یک سطح قرار دارد. 

با تمام این نظرها، اما اگر نگاهی به حضور فعالان زن در بخش فناوری اطلاعات در ایران بیندازید، خواهید دید که اکثر آنها بیشتر در رده‌های میانی شرکت‌های فناوری اطلاعات مثلا به عنوان یک گرافیست، برنامه‌نویس، مشاور آی‌تی و... فعالیت می‌کنند. در مقابل حضور زنان در بخش تجارت آی‌تی چندان گسترده نیست. 

برای اثبات این حرف هم کافی است نگاهی به آگهی‌های استخدام در روزنامه‌ها بیندازید. در این آگهی‌ها به طور معمول از مردان برای خدمات سخت‌افزاری، طراحی صفحات وب، نصب و راه‌اندازی شبکه و سیستم و از زنان برای تایپ، کارهای گرافیکی و اپراتوری دعوت به کار می‌شود. 

عدم علاقه به تکنولوژی یا عدم اعتماد به زنان؟ 

سهیل ترکان، مدیراجرایی شرکت فراسو، دلیل حضور کمرنگ زنان در بخش تکنولوژیکی کشور را به عدم علاقه آنها به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ربط می‌دهد و می‌گوید: «یکی از دلایل اصلی که باعث می‌شود در این بخش با حضور کمتر خانم‌ها همراه باشیم این است که آنها علاقه‌‌ای به دنیا تکنولوژی ندارند به طوری که این گروه حتی در بازار مصرف ابزار‌های دیجیتالی نیز حضور کمرنگی دارند.»

در حالی ترکان از عدم علاقه زنان به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات صحبت می‌کند که براساس اعلام سازمان سنجش میزان گرایش زنان ایرانی به رشته‌های فنی و تکنولوژیکی یا نام‌نویسی آنها در دور‌های کامپیوتری نسبت به سال‌های گذشته با افزایش خیره‌کننده‌ای همراه است. 

بسیاری از فعالان زن در بازار فناوری اطلاعات معتقدند این میزان استقبال در نهایت، به دليل عدم اطمینان مردان به توانایی زنان نتیجه‌ای دربر نداشته باشد.
 
اما ترکان با رد این نظر اعلام می‌کند که اکثر مدیران مرد به زنان اطمینان دارند و حاضر هستند در بخش‌های مختلف یک شرکت یا کسب‌وکار تکنولوژیکی از زنان متخصص و کارآمد استفاده کنند؛ چرا که تجربه نشان داده حضور زنان متخصص در دنیای فناوری اطلاعات، شرکت یا کسب و کار را با موفقیت بیشتری همراه می‌کند. 

ترکان تاکید می‌کند که برعکس آنچه به نظر می‌رسد در حق زنان برای فعالیت در حوزه آی‌تی اجحاف نمی‌شود و اگر هم اجحافی باشد، این اجحاف تنها مربوط به ایران نیست و در همه دنیا حضور زنان در بخش آی‌تی کمتر از مردان است.
 
گذر زمان مشکل را حل می‌کند! 

در مقابل فعالانی که معتقدند حضور زنان در بخش فناوری اطلاعات کشور بسیار کمرنگ است، اما افرادی هم هستند که معتقدند روز به روز بر تعداد فعالان زن در حوزه فناوری اطلاعات اضافه می‌شود و در حال حاضر می‌توان زنان زیادی را دید که در رده‌های بالایی شرکت‌ها و سازمان‌های فعال در بخش آی‌تی مشغول به فعالیت هستند.
 
بهناز آریا، عضو و رییس کميسیون افتای سازمان نظام صنفی تهران و قائم‌مقام مدیرعامل گروه شرکت‌های کهکشان، با اشاره به تغییر و افزایش حضور زنان در این حوزه براین باور است که شرکت و جذب زنان به حوزه تکنولوژی نسبت به گذشته بهبود قابل توجهی پیدا کرده است به طوری که در حال حاضر مدیريت بخش آی تی و امنیتی بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها مانند مخابرات، بانک‌ها و... را زنان موفقی انجام می‌دهند.
 
وی تصریح می‌کند که شاید یکی از دلایل اینکه فکر می‌کنیم زنان در این حوزه حضور کمرنگی دارند به این موضوع باز گردد که زنان چندان اهل نمایش و مطرح کردن خود نیستند و شاید بسیاری از طرح‌های بزرگ و موفق این حوزه توسط مردان معرفی شود، اما پشتیبانی و مدیریت همین کار توسط زنان انجام می‌شود. 

وی در ادامه درخصوص مشکلات زنان برای حضور در این بخش می‌گوید: «در حال حاضر زنان ایرانی علاوه بر مشغول شدن در یک حوزه وظایف دیگری هم در خانه خود برعهده دارند و جامعه انتظار دارد زنان هم در کنار مردان حرکت کنند و هم به عنوان یک زن در خانه مشغول به فعالیت باشند.»
 
وی در ادامه می‌افزاید: «از سوی دیگر این بازار کار است که به حضور خانم‌ها در این بخش شکل می‌دهد. زمانی که بازار کار خانم‌ها را تنها در بخش‌های خاص غیرفنی می‌خواهد طبیعی است که بگویم حضور خانم‌ها در این بخش کمرنگ است.» 

براساس اظهارات آریا، زنان در محیط‌های کاری و مخصوصا محیط‌های فنی و تکنولوژیکی با نگاه شکاک مردان روبه‌رو هستند و اینکه توانایی انجام امور تکنولوژیکی را ندارند.
 
اما بعضی با صبر با این نگاه‌ها مبارزه و خود را اثبات می‌کنند و برخی دیگر فضا را ترک می‌کنند. به باور وی شاید نام‌گذاری یک روز به نام زنان یک نگاه ناخوشایند و تفکر جنسیتی باشد، اما به فرهنگ‌سازی و گذشت زمان، به باور اعتماد به توانایی زنان کمک می‌کند.