تصویر کنونی از به‌کارگیری فناوری اطلاعات در بازار سرمایه را در قیاس با هفت سال پیش یک رویا می‌داند؛ زمانی که چندان هم دور نیست اما تصور چنین روزی برای تحلیلگران گذشته در آینده دورتری می‌گنجیده ‌است. ۷۰ درصد تعداد معاملات و ۴۰ درصد ارزش‌شان این روزها اینترنتی در تالارهای شیشه‌ای جابه‌جا می‌شود.

تصویر کنونی از به‌کارگیری فناوری اطلاعات در بازار سرمایه را در قیاس با هفت سال پیش یک رویا می‌داند؛ زمانی که چندان هم دور نیست اما تصور چنین روزی برای تحلیلگران گذشته در آینده دورتری می‌گنجیده ‌است. عباس احمدی مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است؛ شرکتی که نبض معاملات آنلاین را در بازار سرمایه ایران به ‌دست دارد.اهل غلو کردن نیست. 

با ارائه آمار و اعداد سعی دارد تصویر روشنی از وضعیت بورس الکترونیکی برایمان بسازد. آن‌طور که او می‌گوید ۷۰ درصد تعداد معاملات و ۴۰ درصد ارزش‌شان این روزها اینترنتی در تالارهای شیشه‌ای جابه‌جا می‌شود. 

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، در این گفت‌وگو علاوه بر اینکه به روش‌های دسترسی مردم برای خرید و فروش آنلاین سهام نگاهی شده، عملکردی را که این شرکت برای توسعه و بهبود فرآیندهای الکترونیکی شدن و دسترسی ذی‌نفعان بازار سرمایه به سامانه معاملات داشته، مروری کرده‌ایم.

سایت TSETMC از چه زمانی شکل گرفته است ؟ 

تقریبا از سال ۱۳۸۵ این سایت با ترکیبی مشابه ترکیبی که امروز می‌بینید مشغول سرویس‌دهی‌ است. از سال ۸۳ نیز سایت TSESC ایجاد شد. 

پیش از راه‌اندازی این پایگاه، اطلاعات بازار سرمایه چطور به دست مخاطبانش می‌رسید؟ 

پیش از آن معمولا روش به این صورت بود که مردم باید اطلاعات قیمت را یا در تالار به ‌صورت حضوری می‌گرفتند یا از طریق تعامل با کارگزارهایشان و بعضی وب‌سایت‌ها که کارگزاران آماده کرده بودند، اطلاعات را دریافت می‌کردند، منتها اصلا از لحاظ حجم داده و اطلاعاتی که به مردم داده‌ می‌شد و سرعت و کیفیت اطلاعات قابل مقایسه با وضعیت فعلی نبود. هدف اصلی سایت هم در واقع حرکت در راستای شفاف‌سازی بازار بود. اگر توسعه سایت TSETMC را پیگیری کرده باشید، می‌بینید که به‌ صورت مستمر مشغول بهبود آن هستیم، چه از بابت تنوع داده‌هایی که در اختیار سرمایه‌گذاران بازار قرار می‌دهیم و چه از بابت بهبود کیفیت خدمات. 

به‌طور میانگین این سایت چقدر بازدیدکننده دارد؟ 

در ماه به‌ طور متوسط یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بازدیدکننده و روزانه به‌طور متوسط ۱۵۰ هزار نفر بازدیدکننده غیرتکراری داریم. این افراد هر روز از ساعت هشت صبح وارد سایت می‌شوند و تا ساعت دو و سه بعدازظهر در سایت هستند. هر کدام از آنها تعداد بسیار زیادی صفحه در هر نماد دارند. یعنی حجم زیادی تراکنش داده‌ای با این افراد داریم. از طرف دیگر پهنای باند بسیار مناسبی را به این سایت تخصیص داده‌ایم، به این خاطر که افراد بتوانند به سهولت و با کیفیت قابل قبولی به این اطلاعات که عملا شاید منبع اصلی تصمیم‌گیری‌شان برای فعالیت در بازار سرمایه است، دسترسی داشته باشند.
افراد به سیستم معاملات از دو طریق می‌توانند وصل شوند؛ یکی از طریق سیستم PAM و یکی هم با استفاده از سیستم معاملات آنلاین. 

ترجیح خود سازمان بورس و اوراق بهادار برای اتصال افراد به سیستم معاملات با کدام یک از این دو روش است؟ 

از نظر سازمان بورس و شرکت مدیریت فناوری زیاد تفاوتی نمی‌کند. یعنی ما دو مسیر مستقل در اختیار مردم قرار داده‌ایم…
از نظر بار ترافیکی که ایجاد می‌کند، می‌گویم.
زیاد فرقی ندارد. یعنی هر دو مسیر به حد کافی تجهیز شده‌اند و قابلیت توسعه دارند. بنا بر درخواست کارگزاران طی دو سال گذشته چیزی حدود ۲۰۰ ایستگاه کاری اضافه کرده‌ایم. به فراخور اضافه کردن ایستگاه‌های کاری، به تعداد سرورهای PAM اضافه شده، پهنای باند خطوط MPLS کارگزاران افزایش یافته، به موازات آن، بازار معاملات آنلاین جایی ‌که سفارش‌گیری به‌صورت آنلاین توسط مردم انجام می‌شود، به فراخور بازاریابی که شرکت‌های کارگزاری انجام می‌دهند، به تعداد معامله‌گران آنلاین اضافه می‌شود. همچنین به همین تناسب شرکت‌های نرم افزاری که خدمات پشتیبانی ارائه می‌دهند، تجهیزات معاملات آنلاین و خطوط ارتباطی‌شان را توسعه می دهند. 

این شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری می‌کنند به شما که خدمات ارائه نمی‌دهند، فقط به کارگزاری‌ها سرویس می‌دهند، درست است؟ 

به ما به‌صورت مستقیم خدمات ارائه نمی‌دهند ولی یک تعامل تنگاتنگ با ما دارند. تقریبا یک شبکه مشترک با هم داریم. در نهایت آنها مشابه ایستگاه‌های PAM ما که از طریق معامله‌گران مجوز دارند، سفارش‌های مشتری را به ما تحویل می‌دهند.
در اصل استانداردهای فعالیت آنها را شما باید تایید کنید؟
کاملا با هم هماهنگ هستیم. 

منظورتان از ۲۰۰ ایستگاه کاری که گفتید اضافه شده، چیست؟ 

امروز چیزی حدود ۹۵۰ ایستگاه کاری داریم. ایستگاه کاری به مفهوم ۹۵۰ معامله‌گر است؛ معامله‌گرانی که کارمند کارگزاری هستند و از سازمان بورس، شرکت بورس و‌ شرکت فرابورس مجوز گرفته‌اند، گواهینامه‌های حرفه‌ای داشتند و نشستند پشت ایستگاه PAM و دارند به درخواست مشتریان‌شان سفارش خرید و فروش می‌زنند. طی دو سال گذشته چیزی حدود ۲۰۰ ایستگاه کاری اضافه کرده‌ایم.
یعنی ۲۰۰ نفر به تعداد معامله‌گران اضافه شده است. 

بله. این به فراخور افزایش معاملات و افزایش تعداد مشتریان بازار سرمایه است که شرکت‌های کارگزاری هم کار خودشان را توسعه می‌دهند و به ایستگاه کاری‌شان اضافه می‌کنند. 

شما در جایی از صحبت‌تان اشاره کردید که پهنای باند مناسبی هم در اختیار PAM و هم در اختیار سامانه خرید و فروش آنلاین وجود دارد اما گاهی پیش آمده که هم PAM دچار مشکل شده و هم سیستم معاملات آنلاین؛ دلیل آن چیست؟
مناسب بودن پهنای باند را باید در متوسط عملکرد ببینید. واقعا پیش می‌آید که بعضی اوقات به خاطر مشکلات خطوط مخابراتی، ارتباط بعضی از کارگزاری‌ها از طریق سرورهای PAM کند می‌شود یا حتی به دلیل مشکلی که در سرورهای PAM پیش می‌آید، مثلا مشکلات تصادفی که از تور تامین و نگهداری گاهی خارج می‌شود، ارتباط مشکل پیدا می‌کند. میزان سرمایه‌‌گذاری که شرکت‌ها برای ارائه سرویس می‌کنند با میزان درآمدی که از این محل به دست می‌آورند، بایستی درنهایت برایشان توجیه اقتصادی داشته باشد. 

یعنی قطعی‌هایی که اتفاق افتاده گاهی از طرف خود کارگزاری‌ها بوده و گاهی از طرف شما؛ درست است؟ 

خیر. کارگزاری‌ها که سرویس‌گیرنده‌اند. قطعی‌ها دلایل مختلف داشته است؛ یا خطوط مخابراتی مشکل داشته یا سرورهای PAM مشکل پیدا کرده یا سرورهای شرکت‌های نرم‌افزاری دچار اشکال شده یا اینکه اصلا اینترنت مشتری قطع شده ‌است. می‌دانید که اکنون ارتباط ما با شرکت‌های کارگزاری از طریق یک شبکه اختصاصی انجام می‌شود. در فضای اینترنت نیستیم اما OMSها در فضای اینترنت‌اند. خیلی وقت‌ها مشکل به ISP مربوط است که مشتری از آن سرویس می‌گیرد. می‌بیند سرعت اینترنت کند است و نمی‌تواند سفارشش را بفرستد. اینها در واقع یک زنجیره از خدماتی است که سرویس‌دهنده‌های مختلف در آن درگیرند و عملا ریشه قطع یا کند شدن یک سرویس حتما به مدیریت فناوری بورس تهران یا شرکت‌های نرم‌افزاری برنمی‌گردد.
 
امکان داشتن پشتیبان برای هر کدام از اینها وجود ندارد؟ 

مثلا شرکت مدیریت فناوری بورس برای اینکه قطعی‌های خودش را کاهش دهد، خطوط پشتیبان داشته باشد یا از سایت mirror برای نگهداری اطلاعاتش استفاده کند.
برای تمام اینها پیش‌بینی‌های پشتیبانی در نظر گرفته شده است. مواردی که در بازار شاید احساس شود، مواردی است که در طرح پشتیبان قابل پوشش نبوده است. اگر به سابقه یک ‌سال گذشته‌مان نگاهی بیندازید، تقریبا پهنای باند ارتباطی‌مان با همه کارگزاری‌ها را روی خطوط MPLS افزایش داده‌ایم. 

به چقدر رسانده‌اید؟ 

بستگی به تعداد ایستگاه‌هایی دارد که در اختیار آن کارگزاری است. تمام ارتباطات شهرستان‌مان را روی خطوط MPLS برده‌ایم. 

هر ایستگاه چه مقدار پهنای باند نیاز دارد؟ 

هر ایستگاه به ۱۲۸ کیلوبایت پهنای باند نیاز دارد و معمولا برای یک کارگزاری با چهار ایستگاه، پهنای باند ۵۱۲ کیلوبایت کفایت می‌کند.
چون خطوط‌تان اختصاصی است.
بله. وقتی تعداد ایستگاه‌هایشان بالا می‌رود بنا به درخواست خودشان پهنای باند را افزایش می‌دهیم. 

یکی از اخباری که به نقل از خودتان هم منتشر شده بود، این بود که گفته بودید مشکلاتی که به وجود آمده به دلیل به‌روز شدن حجم زیاد اطلاعاتی بوده که روز قبل معامله شده و به‌روز شدن‌شان طول کشیده و تاخیر به وجود آورده است. مثلا اگر قرار بود ساعت ۹ بورس باز شود، ساعت ۹ و نیم باز شده است. چطور چنین اتفاقی می‌افتد؟ 

ذات فناوری از جمله فناوری اطلاعات، بحث توسعه و آمدن نسخ جدید نرم‌افزار و ارتقای نرم‌افزارها در همین موضوعات است. به‌طور مثال پیش می‌آید روزی که حجم معاملات زیاد است، روز بعدش با توجه به اینکه اطلاعات سهامداران و مشتریان کارگزاری‌ها را باید روی سرورهای PAM در اختیار مشتریان کارگزاری‌ها بگذاریم؛ به‌روز شدن یک سرور به مشکل برخورده، در صورتی که مثلا ۲۵ سرور دیگر هیچ مشکلی نداشته‌اند، حالا ریشه‌اش می‌تواند در سیستم‌عامل یا پایگاه داده یا اشکال سخت‌افزاری سرور باشد. همین عوامل است که باعث توسعه می‌شود و ما مجبوریم نسخه سیستم‌عامل‌ و پایگاه داده‌مان را ارتقا دهیم. اینها، اتفاقاتی نیست که صرفاخاص بازار ما باشد. در بسیاری از بورس‌ها رایج است و خیلی خارج از نرم سایر نقاط دنیا نیست. در بورس نیویورک، شیکاگو، توکیو، لندن و بسیاری از بورس‌های سرشناس دیگر بدتر از این مشکلات وجود دارد؛ مشکلاتی که معمولا از جنسی بوده که منجر به ضررهای مالی شدید شده است. اتفاق‌هایی که ما تا الان تجربه کرده‌ایم بیشتر مربوط به شروع دیرهنگام بازار بوده است. یعنی مجبور شدیم بازارمان را با ۲۰ یا ۳۰ دقیقه تاخیر باز کنیم. 

توضیح می‌دهید که فرآیند به‌روز کردن به چه صورتی است که با توجه به کم یا زیاد بودن حجم اطلاعات، زمان آن متفاوت است؟ مگر اطلاعات به‌صورت آنلاین روی سایت نمی‌رود و در بازار معاملات منعکس نمی‌شود؟ 

چرا، روی بازار معاملات می‌رود. ما هر روز بعد از اتمام ساعت معاملات باید معاملات را روی سامانه‌های پس از معاملات ببریم. در آنجا عملیات تخصیص اتفاق می‌افتد، عملیات قهری که از طریق شرکت سپرده‌گذاری، عملیات وراثت، توقیف و کارهای روزمره سپرده‌گذاری باید انجام شود. این فرآیندها دارایی‌ها را جابه‌جا می‌کند. اطلاعات را تغییر می‌دهد و شب دوباره اطلاعات به سامانه معاملات برمی‌گردد. آنجایی که در به‌روز کردن اطلاعات به مشکل می‌خوریم، البته تعدادش هم بسیار نادر بوده…
یک ‌سال گذشته را که بررسی می‌کردم، فقط دو دفعه بود.
یک‌ بار بود؛ که از بدشانسی ما چند روز پیش هم یک مشکل به وجود آمد. این رفت اطلاعات روی سامانه پس از معاملات، تصحیح اطلاعات و برگشت آن به سامانه‌های معاملات، بحثی است که مجبوریم یک ‌بار دیگر اطلاعات را روی سرور معاملات بیاوریم. 

یکی از وظایف شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در زمینه پشتیبانی هسته اصلی معاملات آنلاین است؛ یعنی اتصال OMSها با سامانه معاملات. درست است؟ 

بله. آیا مدیریت و پشتیبانی این خدمات و ارتباط برقرار کردن با کارگزاری‌های سایر استان‌ها هم بر عهده شرکت شماست؟
شبکه اختصاصی که بازار سرمایه از آن استفاده می‌کند در سطح کشور، شبکه‌ای است که ما آن را مدیریت می‌کنیم، یعنی تحت کنترل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است؛ بازار سرمایه، بورس انرژی، فرابورس و بورس اوراق بهادار. فقط بورس کالاست که از ما سرویس نمی‌گیرد، البته بخشی از ارتباطات شبکه شهرستان‌شان را هم ما برایشان تامین می‌کنیم اما سامانه معاملات و پس از معاملات مستقل خودشان را دارند.
اما پشتیبانی سایر بورس‌ها با شماست. 

کل خدمات شبکه معاملات‌ و کل خدمات سامانه معاملات‌شان را از ما می‌گیرند. سامانه پس از معاملات در واقع در ماموریت سازمانی، وظیفه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است اما سامانه‌ آنها را ما نگهداری می‌کنیم. یعنی خدمات نرم‌افزاری‌شان را ما برایشان تامین می‌کنیم. 

ارتباط شما با شرکت‌های بخش خصوصی فعال در بازار سرمایه چگونه است؟ 

جایی که شرکت‌های خصوصی فعال در بازار سرمایه با ما مرتبط هستند، جایی است که درگیر معاملات آنلاین شده‌اند. آنها خدمات متفاوتی دارند. یکسری سرویس‌های بک‌آفیس دارند که ما دخالتی در آنها نداریم. سرویس‌های بک‌آفیس سرویس‌هایی است که روی سیستم‌های مالی و حسابداری کارگزاری‌ها و سیستم مدیریت سهامداری کارگزاری‌ها تمرکز دارد که روی آنها دخالتی نداریم. 

یکسری خدمات‌شان به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نرم‌افزار مدیریت صندوق و مرکز تماس مربوط است که عملا مجوزهایشان را از سازمان بورس گرفته‌اند. مدیریت فناوری باز به‌ صورت مستقیم دخالتی در اعطای مجوزها نداشته است. دپارتمان‌های داخلی سازمان بورس آن نرم‌افزارها را کنترل کردند و مجوزهایش را دادند. جایی که ما تعامل مستقیم با این شرکت‌های نرم‌افزاری داریم، بحث تایید نرم‌افزار معاملات آنلاین‌شان است. آنها قبل از اینکه مجوز بگیرند و اجازه داشته باشند سرویس معاملات آنلاین‌شان را به کارگزارها بفروشند، نرم‌افزارشان را به تایید مدیریت فناوری می‌رسانند و با تعاملی که با سازمان بورس داریم، مجوز فنی‌شان را می‌دهیم و سازمان بورس هم مجوز تجاری آنها را صادر می‌کند و در نهایت مجوز فعالیت به آنها داده می‌شود. 

این تایید فنی برای آن است که با سیستم‌های شما هماهنگ باشند؟
 
دقیقا و قوانین و مقررات را در نرم‌افزارشان رعایت کنند و محدودیت‌ها را لحاظ کرده باشند. قطعا وظیفه‌ای که بر عهده آنهاست و خدمتی که قرار است در بازار سرمایه ارائه دهند در تعامل مستقیم با مدیریت فناوری است. وظیفه اصلی آنها در معاملات آنلاین، جمع‌آوری سفارش‌های خرید و فروش از طریق اینترنت به‌صورت آنلاین از مشتری است. در نهایت این سفارش‌ها را باید تحویل سامانه معاملات ما بدهند که در شبکه و تعاملات نرم‌افزاری که با هم تعریف کردیم، این اتفاق در حال رخ دادن است.

فکر می‌کنم بیشتر از دو سال باشد که معاملات آنلاین راه‌اندازی شده‌اند و به‌ غیر از PAM یکسری از معاملات هم از طریق سامانه معاملات آنلاین انجام می‌شود. آیا حجم تراکنش‌ها تغییر چشمگیری داشته، یعنی بورس این را حس کرده ‌است؟ یا میزان خرید و فروش به اندازه همان معاملات بوده که نصف شده‌اند؟ 

از لحاظ افزایش حجم معاملات، باید بگویم حجم و ارزش به شدت افزایش پیدا کرده‌اند، منتها عوامل متعددی…
منظورم عوامل مربوط به معاملات آنلاین است.
عوامل متعددی باعث شده حجم و ارزش معاملات افزایش پیدا کند که قطعا یکی از موثرترین این عوامل، معاملات آنلاین بوده است. امروز که با شما صحبت می‌کنم چیزی حدود ۷۰ درصد معاملات از لحاظ تعداد به‌ صورت آنلاین انجام می‌شود و از لحاظ ارزش تقریبا داریم به ۴۰ درصد نزدیک می‌شویم. معاملات آنلاین با سرعت خیلی زیادی دارد جای خودش را در بازار سرمایه باز می‌کند و با سهولتی که این نوع معاملات در اختیار سرمایه‌گذار می‌گذارد، تعداد سرمایه‌گذاران بورس افزایش پیدا کرده است. 

در حال حاضر شیوه به این صورت است که از یک میزان حجم بالاتر حتما باید روی PAM انجام شود، درست است؟ منظورتان سفارش زدن معاملات آنلاین است؟ 

بله. یعنی هر معامله سقفی دارد.
هر سفارشی یک سقف دارد. یعنی شما می‌توانید هر حجمی که می‌خواهید خرید کنید ولی هر سفارش‌تان از یک تعداد بیشتر نمی‌تواند باشد. محدودیتی برای حجم خریدتان نگذاشته‌اند اما هر سفارش‌تان نمی‌تواند از یک عدد بزرگ‌تر باشد. 

اگر بخواهد از یک عدد بزرگ‌تر باشد باید از طریق PAM انجام شود؟
بله.
یعنی مستقیم از طریق کارگزاری انجام شود؟
بله. 

این محدودیت‌ها را نباید برداشت؟ 

اینها دیگر سیاست‌های بازار است که سازمان بورس و شرکت‌های بورس تعیین می‌کنند. 

آیا راه‌اندازی بازار مجازی بورس می‌تواند مشوقی برای سوق دادن بیشتر مردم به سمت خرید و فروش سهام باشد؟ واقعا این تاثیر را گذاشته و شما این را حس کرده‌اید؟
 
اگر برگردید به سال ۸۵، تقریبا هفت سال پیش که خیلی زمان دوری نیست؛ یادم است همایش بورس الکترونیکی برگزار و مقالاتی گردآوری شد. وضع امروز نسبت به آن روز رویا بود. وقتی می‌آمدند وضعیت بازار را تحلیل می‌کردند که آیا در ایران می‌تواند بورس الکترونیکی راه بیفتد یا نه، دغدغه‌های مختلفی وجود داشت. یک دغدغه‌شان بحث فرهنگ‌سازی بود. اینکه اصلا مردم بورس را می‌شناسند یا بلدند با کامپیوتر کار کنند؟ به اینترنت دسترسی دارند؟ ابهامات بسیاری وجود داشت که آیا اصلا جامعه ایرانی می‌تواند چنین چیزی را هضم کند یا نه. فضا آن ‌موقع این طور بود که شما به عنوان یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای حتما باید با کارگزارتان تماس می‌گرفتید و اگر غیرحرفه‌ای بودید حتما باید مراجعه حضوری می‌کردید. آن زمان برنامه‌های درازمدتی برای رسیدن به این نقطه داشتیم؛ به جایی که تراکنش بانکی و امضای دیجیتال داشته باشیم. اما در طول هفت سال خیلی سریع این مسیر طی شده است. از طرفی برای فرهنگ‌سازی نیز کانال‌های متعددی ایجاد شده؛ برای اینکه بتوانند مخاطبان بیشتری در بازار سرمایه جذب کنند و آن فلسفه اصلی که بازار سرمایه بتواند به اقتصاد کمک کند و سرمایه‌های خرد را جمع کند و در اختیار بخش تولیدی و خدماتی قرار دهد. به این خاطر شاید اندازه‌گیری میزان اثرگذاری سایت بازار مجازی واقعا کار سختی باشد. شاید شرکت اطلاع‌رسانی ابزار یا معیاری داشته باشد ولی قطعا جزو یکی از ابزارهای فرهنگ‌سازی و آموزشی بازار سرمایه است که نقش خودش را داشته است.
 
بین صحبت‌تان به تراکنش بانکی و امضای دیجیتال اشاره کردید. الان سیستم بانک به کارگزاری‌ها متصل است. تا به حال پیش آمده که با قطع سیستم بانکی، خریدی باطل شود؟ 

چون ما با مشتری خیلی سر و کار نداریم، این سوال را کارگزاری‌ها و شرکت‌های نرم‌افزاری ارائه‌دهنده خدمات OMS بهتر می‌توانند پاسخ دهند اما در بخش برق بورس انرژی، وقتی یک کارگزار سفارش خرید می‌زند، این سفارش همزمان می‌رود توی بانک، مبلغی که بابت سفارش بایستی در نظر بگیرد در حساب بلاک می‌شود. اگر آن اتفاق بیفتد و ما پیغام را از بانک بگیریم اجازه می‌دهیم این سفارش در سقفش برود. 

در غیر این صورت فرض بر این است که موجودی ندارد. موردی داشتیم که باز به همین دلیلی که شما اشاره کردید تراکنش بانکی اتفاق نیفتاده و باعث شده آن معامله انجام نشود. واقعیت این است که با جدی‌تر شدن بازارمان قطعا نیاز داریم SLAای که با بانک‌ها برای ارائه این خدمات داریم، توسعه پیدا کند. یعنی حساسیت بانک‌ها را نسبت به با اهمیت بودن این سرویس و انجام به‌موقع تراکنش بانکی افزایش دهیم. 

خوشبختانه واحدهای توسعه بازار بانک‌ها هم در ورود به بازارهای جدید فعالند و مطمئنم همزمان با گسترش بازار سرمایه و تراکنش‌های آنلاینی که با بانک‌ها دارند، آنها هم خودشان را تجهیز می‌کنند. عملا چیزی که اتفاق افتاده این است که توسعه همگون پیش می‌رود؛ یعنی چه از لحاظ زیرساخت‌های مخابراتی، چه از لحاظ سرویس‌های بانکی، چه از لحاظ آموزش و فرهنگ‌سازی و چه از لحاظ ابزارهای جدیدی که در بازار سرمایه به کار می‌رود یک تناسب وجود دارد. این‌طور نبوده که بخشی جا مانده باشد. فضا طوری است که همه پا به پای هم پیش می‌روند.
 
اگرچه اصلا نمی‌خواهم بگویم در نقطه ایده‌آلی هستیم، ‌قطعا بهتر از این می‌شود بود اما در وضع فعلی و با شرایط موجود فکر می‌کنم جایگاه‌مان قابل قبول است. 

شما در ابتدای صحبت‌تان اشاره کردید که یک شبکه اختصاصی در اختیار دارید. این شبکه اختصاصی را خود بورس راه‌اندازی کرده یا با همکاری مخابرات بوده است؟
روی بستر مخابرات است.
یعنی با همکاری شرکت مخابرات این شبکه را ایجاد کرده‌اید.
ما از مخابرات سرویس می‌گیریم. 

شما SLA دارید؟ 

SLA مخابرات است. البته ما مشکل خیلی زیادی با مخابرات نداریم. یعنی خدمات‌شان قابل قبول است. اگرچه گاهی مشکلاتی بوده اما مشکلات آزاردهنده‌ای نبوده است. 

منظورم این است که SLA بین شما و مخابرات امضا شده است؟ 

بله در قراردادهایمان SLA داریم.
پس شما در این زمینه از بانک‌ها جلوتر هستید، چون بانک‌ها هنوز نتوانسته‌اند SLA بگیرند.
ببینید این SLA یک‌طرفه است، یعنی این‌طور نیست که ما شرایطی برای مخابرات تعیین کرده باشیم. مخابرات سطح سرویسی که می‌تواند بدهد را مشخص کرده است.
پس نمی‌توان به این SLA گفت. 

نه SLA است، یعنی شما حداقل می‌دانید چه سرویسی را می‌گیرید و چه حق و حقوقی دارید.
گفتید برای این شبکه از بستر مخابرات استفاده کرده‌اید. 

بله، کاملا در بستر مخابرات است.
ولی مخابرات اجازه ندارد از بستری که در اختیار شماست برای سرویس دادن به جاهای دیگر استفاده کند.
خیر. ارتباطات کاملا اختصاصی است.
 
امضای دیجیتال یکی از راه‌های شناسایی افراد در محیط مجازی است. شما از این امضا در کدام بخش‌ها استفاده کرده‌اید؟ استفاده از این گواهی برای کارگزاری‌ها و مصرف‌کننده‌ها به چه صورت است؟
با توجه به حساسیت معاملات، امضای دیجیتال جزو طرح‌های زیرساختی سازمان بورس است. امضای دیجیتال یک امنیت خاطر به ما می‌دهد، چه از بابت تشخیص هویت سفارش‌دهنده، چه از بابت ثبت وقایع و امکان مرور در صورت وجود اعتراض که اصالت سفارش باید کنترل شود. در حال حاضر ما به عنوان RA و یکی از مراکز RA زیرمجموعه مرکز میانی عام وزارت صنعت، معدن و تجارت سرویس می‌دهیم.
 
در سامانه کدال برای انتشار اطلاعات شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اکنون از امضای دیجیتال استفاده می‌شود. همه ناشران برای ورود اطلاعات‌شان از امضای دیجیتال استفاده می‌کنند. در سامانه ستان که با نهادهای مالی در ارتباط است نیز از گواهی امضا استفاده می‌شود. راه‌اندازی مرکز میانی جزو طرح‌های زیرساختی سازمان بورس است.
 
سرمایه‌گذاری‌های لازم را هم چه از لحاظ سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاری انجام داده است و در حال تعامل با وزارت صنعت، معدن و تجارت و مرکز ریشه هستیم برای اینکه بتوانیم مجوز راه‌اندازی مرکز میانی خودمان را بگیریم. بعد از راه‌اندازی مرکز میانی، برنامه این است که استفاده از امضای دیجیتال را به سرعت در معاملات آنلاین توسعه دهیم تا بتوانیم وضعیت امنیتی این معاملات را از وضعیت فعلی قدری بهتر کنیم. 

کارگزاری‌ها در حال حاضر از امضای دیجیتال استفاده نمی‌کنند؟
 
خیر. البته همه نرم‌افزارهایی که مجوز گرفتند قابلیت استفاده از امضای دیجیتال را دارند.
۱۰۰ کارگزاری که بیشتر نداریم. فکر می‌کنم می‌شود برای آنها هم از طریق RA امضا گرفت. یعنی مرکز میانی عام محدودیتی برای صدور امضا ندارد. 

محدودیت نداریم. البته دو سه درخواست داشتیم که فعلا در سرویس‌های مرکز میانی آنها نبوده است. جزو موضوعاتی است که فعلا با آنها در حال مذاکره‌ایم. در بحث راه‌اندازی و استفاده از امضای دیجیتال هم برنامه‌مان این است که به تدریج و بسته به حجم معاملات، سهامداران را ملزم کنیم از امضای دیجیتال استفاده کنند. مرز بسیار باریکی دارد و آن این است که استفاده از این تکنولوژی نباید دافعه داشته باشد؛ یعنی در نهایت هدف توسعه بازار است.
 
به این خاطر برنامه‌ریزی به این صورت است که اول، از معاملاتی که حجم‌شان بالاست شروع و به تدریج فراگیرش کنیم، که همه در معاملات مجبور به استفاده آن شوند. تاکنون ۱۵۰۰ گواهی امضا صادر شده ‌است و پیش‌بینی‌ام این است که در سال ۹۲ استفاده از امضای دیجیتال در معاملات آنلاین به‌صورت جدی آغاز می‌شود.