زمین، یک سیستم عامل مشارکتی مبتنی بر منشور نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز است و آزاد و متن‌باز خواهد ماند. سیاست به کارگیری سیستم عامل زمین در دستگاه‌های اجرایی مختلف و متفاوت خواهد بود

سیستم عامل بومی ایران با نام تجاری زمین که قرار است نسخه سرور آن تا یک سال آینده به انتشار عمومی برسد و نسخه دسک تاپ آن تا ۲ سال آینده نهایی شود، با هدف تحقق بومی سازی سیستم عامل در کشور به صورت آزمایشی پیاده سازی شد. این خبری است که چند هفته پیش انتشار یافت و کاربران را با پرسش‌های زیادی روبه‌رو کرد. 

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)،پرسش‌هایی از این دست که سیستم عامل زمین با چه هدفی طراحی شده است؟ چه زمانی به طور کامل پیاده‌سازی خواهد شد؟ آیا در درازمدت قرار است این سیستم عامل جایگزین سیستم عامل‌های فعلی شود؟این پرسش‌ها را با علی‌اصغر انصاری، معاون توسعه و مدیریت شبکه سازمان فناروی اطلاعات ایران در میان گذاشته است. پاسخ‌های او را از نظر می‌گذرانید.

چرا نام سیستم عامل بومی را زمین گذاشته‌اید؟

زمین مخفف زیرساخت میزبانی یکپارچه نرم‌افزارها است و زمین محکم‌ترین جایگاه برای استقرار فناوری اطلاعات است و به عنوان پایه همه چیز عمل می‌کند. در کلمه لاتین آن هم Xamin نوشته می‌شود که X آن نشان دهنده پایه اصلی سیستم عامل که همان استاندارد POSIX است خواهد بود و بعد amin که به معنی امنیت است. البته توصیه می‌کنم کسانی که به دنبال فلسفه‌های دیگر این نام‌گذاری هستند حتما سری به سایت xamin.ir بزنند.

ایده سیستم عامل بومی چه زمانی شکل گرفت؟

در پی فراگیرشدن جنبش نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز و شکستن انحصارهای جهانی مانند مایکروسافت در جهان‌، از سال ۷۹ گروه‌های کاری و تخصصی در زمینه این نرم‌افزارها شروع به فعالیت کردند و در این میان شورای عالی انفورماتیک و شورای عالی اطلاع رسانی به عنوان کارفرما و مرکز IT دانشگاه صنعتی شریف به عنوان مجری، برای رفع مشکلات زبان فارسی در سیستم عامل متن باز لینوکس فعالیت خو‌د را شروع کردند. این طرح در ابتدا طرح ملی لینوکس فارسی و پس از آن طرح ملی نرم‌افزارهای آزاد متن‌باز نام گرفت.

وظیفه اصلی این طرح رفع مشکلات فارسی در نرم‌افزارهای پرکاربرد مثل سیستم عامل، پایگاه‌داده‌، مجموعه نرم‌افزارهای دفتری و ... بود. در سال‌های ۸۵-‌۸۴ تقریباً همه قسمت‌های بومی سازی (ار لحاظ فنی) آماده شده بود و به منظور ایجاد استقلال نرم‌افزاری‌، کاهش هزینه‌های IT، رشد و توسعه فناوری اطلاعات و افزایش صادرات این حوزه، باید به مرحله اجرا در می‌آمد که این امر تا سال ۸۹-۸۸متوقف ماند و پس از آن مجدداً در مؤسسه تحقیقات ارتباطات و فناوری اطلاعات و با همکاری سازمان فناوری اطلاعات ایران، ایده سیستم عامل بومی شکل گرفت.

این سیستم عامل بومی دقیقا چه هدفی را دنبال می‌کند؟

جدا از اهداف کلانی که در اثر استفاده از نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز به عنوان اهداف این سیستم عامل مطرح است، باید گفت که این سیستم عامل قرار است توسعه، به کارگیری، نگهداری و پشتیبانی سیستم عامل در کشور را بومی کند. همچنین هدف دیگر جلب مشارکت‌های بین‌المللی در توسعه این سیستم عامل است.

در راه اندازی این پروژه آیا از نمونه خارجی الگو برداری شده است؟ 

به دلیل اینکه نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز با مشارکت‌های بین‌المللی ایجاد و نگهداری می‌شوند و از ایده‌های یکدیگر کمک گرفته و رشد می‌کنند، نمی‌توان گفت که در این پروژه از نمونه خارجی الگوبرداری شده است. بهتر است بگویم الگوبرداری از ایده‌های بین‌المللی که جواب این سوال قطعا بلی است. چرا که این سیستم عامل در آغاز بر پایه سیستم عامل دبیان که سیستم عاملی آزاد و متن‌باز است ساخته شده و با ایده‌های تکمیلی متخصصین داخلی‌، سفارشی و بومی سازی شده است.

چه میزان بودجه برای این پروژه در نظر گرفته شده است؟ 

از آنجایی که مراحل مختلف این پروژه توسط گروه‌های متفاوت در حال اجرا است و همچنان ادامه دارد، نمی‌توان مبلغ مشخصی برای آن تعیین کرد. اما تا زمان تکمیل سیستم عامل، این پروژه مورد حمایت دولت خواهد بود.

مسئولیت این پروژه به عهده کدام نهاد است و در راه اندازی آن چه کسانی همکاری می کنند؟ 

در این پروژه سازمان فناوری اطلاعات ایران به عنوان سفارش دهنده و ناظر ارشد طرح، مؤسسه تحقیقات ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان کارفرما و شرکت خصوصی نیز پیمانکار طرح به شمار می‌آیند.

آیا سیستم عامل زمین یک سیستم عامل دولتی است؟ 

خیر. زمین یک سیستم عامل مشارکتی مبتنی بر منشور نرم‌افزارهای آزاد/متن‌باز است و آزاد و متن‌باز خواهد ماند.

آیا تنها سازمان‌ها و نهادهای دولتی از آن استفاده خواهند کرد؟ و آیا در استفاده از این سیستم عامل اجباری وجود دارد؟
سیاست به کارگیری سیستم عامل زمین در دستگاه‌های اجرایی مختلف و متفاوت خواهد بود. این سیاست‌ها سه بخش تشویقی، الزامی و توصیه‌ای را شامل می‌شوند.

سیستم عامل زمین دقیقا چه زمانی به بهره برداری می رسد؟

در حال حاضر این پروژه مشغول نصب در نقاط پایلوت بوده و طبق برنامه‌ریزی‌ها باید از سال آینده در سطح ملی به بهره‌برداری برسد.

پیشرفت این پروژه را چگونه ارزیابی می کنید؟ 

تا کنون طبق برنامه‌ریزی اولیه، خروجی‌های پروژه در حال انتشار است و خوشبختانه از برنامه عقب نیستیم.

آیا با مشکلاتی برای اجرایی شدن این پروژه روبه رو هستید؟ 

بله، چرا که باید قبول داشت هر طرح و پروژه‌ای مشکلات خود را دارد.

و این مشکلات دقیقا چه مواردی را در بر می‌گیرد؟ 

اقبال کاربران و عادت آن‌ها به سیستم عامل‌های قبلی مانند ویندوز و مقاومت طبیعی در مقابل تغییر، تنها مشکلات اصلی اجرایی شدن سیستم عامل زمین و فراگیر شدن آن خواهد بود که البته امیدواریم گذشت زمان این مسئله را حل کند. 

از سوی دیگر گرچه از لحاظ فنی، کلیه تمهیدات برای مهاجرت به سیستم عامل زمین اندیشیده شده و در برنامه‌ریزی‌ها لحاظ شده است اما با این حال کمبود نیروی انسانی متخصص به منظور توسعه، به کارگیری‌، پشتیبانی و ترویج زمین از مشکلات فعلی ما به شمار می‌آید که با هماهنگی دانشگاهها نسبت به رفع آن در حال اقدام هستیم.