امیر ناظمی: اینترنت هیچ‌گاه در تعارض با شبکه ملی اطلاعات نیست

امیر ناظمی، رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات درباره تعریف دقیق شبکه ملی اطلاعات، گفت: همین شبکه توزیع سوخت که در روزهای گذشته هک شد، غایت طرح صیانت است که خارج از اینترنت قرار دارد و یک شبکه کاملا داخلی و اختصاصی است، اما به‌راحتی تحت نفوذ قرار می‌گیرد.

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، امیر ناظمی، رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات با بیان اینکه تصمیماتی که با فیلترینگ گرفتیم، به نفع امنیت ما نبود، گفت: وقتی تلگرام فیلتر شد، همه از واتس‌اپ استفاده کردند و تنوع از بین رفت. یک راهکار مقابله با جاسوسی از داده کاربران این است که تنوع خدمت ایجاد کنیم و با فیلترینگ تلگرام، ضد این راه‌حل رفتار می‌شود.

امیر ناظمی در حاشیه نشست جی‌تاک با محوریت بررسی ابزارهای گوگل، با اشاره به طرح صیانت از کاربران فضای مجازی، با بیان اینکه بستن سرویس‌های گوگل امکان‌پذیر است، اما با این کار رشدی صورت نمی‌گیرد، گفت: طرح صیانت مثل این است که برای جلوگیری از ورود سارقان به یک ساختمان، گرگ‌هایی را در حیاط رها کنند و این گرگ‌ها ممکن است ساکنان ساختمان را هم بگیرند. طراحان این طرح می‌گویند که قرار نیست شبکه‌ اجتماعی بسته شود، اما این امکان هم وجود دارد و افراد حاضر در این حوزه هم ترجیح می‌دهند جایی حضور داشته باشند که چنین خطری تهدیدشان نکند.

وی در پاسخ اینکه طرح صیانت به‌دلیل کم‌کاری دولت در ارائه لایحه‌ای برای حفاظت از حقوق کاربران ارائه شد، توضیح داد: پنج سال پیش دولت لایحه‌ای‌ برای ارائه به مجلس آماده کرد. مجلس معتقد است دولت حق ندارد لایحه‌ای بدهد که در آن جرم‌انگاری شده باشد و این در اختیار مجلس و قوه قضاییه است که این کار را انجام دهد؛ بنابراین این لایحه‌های دولت را نپذیرفت. همان زمان ما جلسه‌ای با رییس وقت مجلس و معاونان برگزار کردیم و چون دولت نمی‌تواند لایحه‌ای که در آن جرم‌انگاری شده باشد ارائه دهد، قرار شد کارگروه مشترکی بین دولت و مجلس تشکیل شود و قوه قضاییه هم به این کارگروه اضافه شد و تغییراتی در لایحه اعمال شد.

رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات ادامه داد: این لایحه با تغییراتی که اعمال شده بود به دولت برگشت که تاییدیه بگیرد اما در این حین نمایندگان مجلس طرحی ارائه دادند که هیچ تناسبی با لایحه دولت نداشت. ما لایحه را در دو نوبت به نظرسنجی متخصصان هم گذاشتیم و متن این لایحه در سایت سازمان فناوری اطلاعات قرار دارد؛ طرحی که مورد اجماع مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی تخصصی قوه مقننه، پژوهشگاه قوه قضاییه و دولت قرار داشت. منطق این لایحه طرفدار کاربر بود و حریم خصوصی کاربر را مورد نظر قرار داشت و نمونه بومی‌سازی‌شده GDPR اروپا بود.‌

ناظمی در پاسخ به اینکه آیا امکان جاسوسی از داده کاربران وجود دارد، گفت: بله جاسوسی ممکن است و به نظر می‌رسد نهادهایی در آمریکا هستند که جاسوسی کنند. ما هم به این مساله معتقدیم اما راه‌حل این مشکل، نابودی کلی اکوسیستم فناوری نیست. اما آیا تصمیماتی که ما گرفتیم به نفع امنیت ما بود؟ وقتی تلگرام فیلتر شد، همه از واتس‌اپ استفاده کردند که با اینستاگرام متعلق به یک شرکت آمریکایی هستند. یک راهکار مقابله با جاسوسی‌ این است که تنوع خدمت ایجاد کنیم و اگر قرار باشد تنوعی وجود داشته باشد که امکان جاسوسی و دسترسی به داده کاربران کاهش پیدا کند با فیلترینگ تلگرام، ضد این راه‌حل رفتار می‌شود.

وی ادامه داد: راه‌حل دوم این است که ببینیم چه امکاناتی را می‌توان در مقیاس پایین ارائه دهیم. بعضی از امکانات مانند موتور جست‌وجو امکان‌پذیر نیست که در مقیاس پایین ارائه شود و باید کاربر زیادی وجود داشته باشد که بتوان موتور جست‌وجو ارائه داد؛ چون نیمی از فاکتورهایی که صفحه مورد نظر را کاربر مشخص می‌کند، براساس رفتار کاربران قبلی تعیین می‌شود و کل کاربران فارسی‌زبان به این میزان نمی‌رسد که موتور جست‌وجو جدید عرضه کرد. درمقابل در حوزه مسیریاب، با مقیاس پایین هم می‌توان نمونه بومی عرضه کرد. همانطور که نمونه‌های بومی مسیریاب در ایران هم مورد استفاده کاربران قرار گرفته است و خدمت بیشتری هم می‌تواند ارائه دهد.

نماینده‌های مجلس وارد گفت‌وگو با مخالفان طرح صیانت نمی‌شوند
رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات ادامه داد: راه‌حل سوم این است که وارد اتحادهای استراتژی با شرکت‌های خارجی شویم. تصور کنید ما به جای اینکه بخواهیم تلگرام را فیلتر کنیم با این پلتفرم مشارکت می‌کردیم، آیا الان وضعیت اکوسیستم بهتری نداشتیم؟ آیا مجموعه دسترسی به داده و محتوای بیشتری نداشتیم؟ آیا شرکت‌های استارتاپی ما بهتر فعالیت نمی‌کردند؟ نماینده‌های مجلس وارد گفت‌وگو با مخالفان طرح صیانت نمی‌شوند، اما حداقل می‌توانند این نظرات را بشنوند و مشارکت کنند، که تا کنون این اتفاق نیفتاده است و تاثیری در روند این طرح نداشته است.

ناظمی خاطرنشان کرد: آنچه که باید مورد بررسی قرار گیرد، مشخص کردن مصادیق حریم خصوصی است. مجلس اگر می‌خواهد کمک کند، باید این را مشخص کند. باید مشخص شود که حریم خصوصی چیست، این حریم چطور نقض می‌شود، کجا می‌توان از داده‌های کلان شهروندان استفاده کرد و کجا نمی‌توان استفاده کرد.

وی با اشاره به قانون ۵۶۵۱ ترکیه و تلاش این کشور برای سامان‌دهی فضای مجازی بیان کرد: در ترکیه قانون می‌گوید که شبکه اجتماعی پرمخاطب باید نماینده‌ای در کشور داشته باشد ‌در غیر این صورت بسته می‌شود. اما در ادامه قانون آمده که این شرکت حق دارد از دولت به خاطر دسترسی و مسدودیت، نه تنها به دادگاه ترکیه، بلکه به دادگاه اروپا شکایت کند و اگر در این دادگاه، مسدودیت نقض شود، دولت باید جریمه بپردازد. اینها مواردی است که نمایندگان به آن اشاره نمی‌کنند و این تفسیر دلخواهانه‌ای می‌کنند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت از سر کم‌دانشی و در حالت بدبینانه‌ترین حالت هم ناامیدسازی جمعی است.

مسیریاب‌های ایرانی، داده‌های خود را از ویز دریافت نمی‌کنند
رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات در پاسخ به اینکه آیا مسیریاب‌های ایرانی، داده‌های خود را از ویز دریافت می‌کنند، توضیح داد: این‌طور نیست. این مسیریاب‌ها، از یک پروتکل اوپن سورس جهانی (OSM) استفاده می‌کند که رقبایشان در سایر کشورها هم از آن استفاده می‌کنند.

ناظمی درباره انتقادات مطرح‌شده از کندی راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات نیز توضیح داد: کندی وجود ندارد و شاید تلقی افراد از شبکه ملی اطلاعات متفاوت است. اگر اسناد فعلی را مبنا قرار دهیم، چیزی که الان استفاده می‌کنیم شبکه ملی است و اینترنت هم بخشی از این شبکه است. از دید ما، اینترنت هیچ‌گاه در تعارض با شبکه ملی نبوده و نخواهد بود اما به نظر می‌رسد برخی یک شبکه مستقل به نام شبکه ملی و یک اینترنت مدنظرشان است.

وی ادامه داد: همین شبکه توزیع سوخت که در روزهای گذشته هک شد، غایت طرح صیانت است که خارج از اینترنت قرار دارد و یک شبکه کاملا داخلی و اختصاصی است، اما به‌راحتی تحت نفوذ قرار می‌گیرد. همچنین ما در سال ۱۳۹۷ برای ادغام کارت سوخت با کارت‌های بانکی، دو میلیون و ۶۰۰ هزار ثبت‌نام انجام دادیم که درنهایت نهادهای تصمیم‌گیر با اجرای این طرح مخالفت کردند.